Η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών και το σχολείο του μέλλοντος
Γράφει ο Λευτέρης Αρβανίτης (μέλος ΔΣ Β’ ΕΛΜΕ Έβρου με την Αγωνιστική Ανεξάρτητη Παρέμβαση Έβρου)
Μετά την αξιολόγηση των σχολικών μονάδων η οποία βασίζεται στις επιδόσεις του σχολείου σε έξι βασικούς άξονες, με βάση την τροπολογία που ψηφίστηκε επίκειται και η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών. Η στόχευση του Υπουργείου σε αυτή την κατεύθυνση είναι πάγια και ξεκίνησε ήδη από τα τέλη της δεκαετία του 1980.
Το χρονικό έναυσμα για την εισαγωγή της αξιολόγησης στο χώρο της Παιδείας στην Ελλάδα δεν ήταν άσχετο με τις εξελίξεις σε διεθνές επίπεδο, καθώς στη δεκαετία του 1980 θα ξεκινήσουν να εφαρμόζονται τα προτάγματα του νεοφιλελευθερισμού, ο οποίος θεωρεί πως κομβικό στοιχείο για την πρόοδο είναι η ενίσχυση του ανταγωνισμού σε όλα τα επίπεδα της κοινωνικής ζωής, συμπεριλαμβανομένης της εκπαίδευσης. Τον τόνο στις εξελίξεις διαμόρφωνε η πολιτική της ηγετικής ιμπεριαλιστικής δύναμης των ΗΠΑ.
Οι ΗΠΑ την δεκαετία του 1980 θεωρώντας πως το εκπαιδευτικό σύστημα πλέον δεν μπορούσε να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της οικονομίας, προχώρησαν σε μια σειρά αλλαγών οι οποίες περιελάμβαναν την αύξηση των εξεταστικών διαδικασιών, την αύξηση του ωραρίου όπως και του του φόρτου εργασιών των μαθητών στο σπίτι. Όσον αφορά τους εκπαιδευτικούς οι αλλαγές προέβλεπαν την αυστηρή αξιολόγηση τους από την οποία θα προέκυπταν ο μισθός και οι εργασιακές τους συνθήκες. Τα εκπαιδευτικά νομοσχέδια με την ίδια στόχευση συνεχίστηκαν αλλάζοντας ολοκληρωτικά το τοπίο της εκπαίδευσης στις ΗΠΑ. Σταδιακά εισήχθη το σύστημα χορηγιών των σχολικών μονάδων αλλά και της σύνδεσης της κρατικής χρηματοδότησης με την απόδοση τους στην αξιολόγηση.
Το σχολείο υπό το πρίσμα του νεοφιλελεύθερου ρεύματος σταδιακά υιοθετήθηκε/επιβλήθηκε ως μοντέλο από μια σειρά άλλων κρατών και υπερεθνικών οργανισμών. Πέρα από τις ΗΠΑ πρωτοπόρα στην ενσωμάτωση της νεοφιλελεύθερης λογικής στο χώρο του σχολείου ήταν και η Μεγάλη Βρετανία. Η περιγραφή της κατάστασης που επικρατεί σήμερα στην εκπαίδευση στη χώρα αυτή αποκαλύπτει ποιο είναι το όραμα των «μεταρρυθμιστών» της εκπαίδευσης και στη χώρα μας.
Η αξιολόγηση στα ελληνικά δεδομένα όπως προαναφέρθηκε ξεκίνησε από τα τέλη της δεκαετίας του ’80, ωστόσο ποτέ δεν μπόρεσε όχι μόνο να εφαρμοστεί αλλά ούτε καν να παρουσιαστεί στην εκπαιδευτική κοινότητα υπό το βάρος του πολύ ισχυρού τότε εκπαιδευτικού κινήματος. Σήμερα μετά τη συνολική μεταστροφή του πολιτικού κλίματος στη χώρα, υπό τη σκιά της διάψευσης των προσδοκιών του λαού, η κυβέρνηση ξεδιπλώνοντας μια ρεβανσιστική πολιτική σε όλους τους τομείς θέλει να τελειώσει μια και καλή με την εκπαιδευτική της αντιμεταρρύθμιση στον πυρήνα της οποίας βρίσκεται η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών. Η στόχευση της αξιολόγησης κινείται σε δύο επίπεδα, από τα οποία το ένα αφορά αποκλειστικά το σχολείο και το δεύτερο συνολικά την κοινωνία.
Σε ό,τι αφορά το σχολείο, θέλουν να εμπεδωθεί ένα καθεστώς τρόμου, «βιάζοντας» ουσιαστικά την ίδια την εκπαιδευτική διαδικασία και τη φύση του παιδαγωγικού επαγγέλματος, εισάγοντας την ποσοτική αποτύπωση στο οτιδήποτε. Έτσι, μεταλάσσουν τον εκπαιδευτικό από την ενοχλητική φωνή, του Σωκράτη, σε έναν κυνηγό επιδόσεων οι οποίες τις περισσότερες φορές εξαντλούνται στη λεζάντα. Ο εκπαιδευτικός ο οποίος έχοντας δώσει εξετάσεις άπειρες φορές, ο οποίος έχει πάρει κάθε πιθανό και απίθανο προσόν, ο οποίος ζει σαν σύγχρονος νομάς, φεύγοντας κάθε Σεπτέμβριο προς κάθε γωνιά της χώρας, πρέπει να αποδείξει για άλλη μια φορά ότι είναι άξιος να παίρνει τον κατώτατο μισθό. Η στόχευση είναι η οριστική μετατροπή του σε έναν πειθήνιο υπάλληλο, ο οποίος δεν θα μπορεί να διατυπώσει διαφορετική άποψη πουθενά και για κανένα ζήτημα γιατί από πάνω του θα επικρέμεται συνεχώς η απειλή της αρνητικής αξιολόγησης. Φιμώνοντας κάθε φωνή ευελπιστούν να τελειώσουν μια και καλή με το εκπαιδευτικό κίνημα
Αυτό συμβαίνει γιατί το εκπαιδευτικό κίνημα φέρει ένα ειδικό πολιτικό βάρος καθώς τα αιτήματα των εκπαιδευτικών τυγχάνουν λαϊκής αποδοχής και νομιμοποίησης. Όλες οι κυβερνήσεις στην προσπάθεια τους να επιλύσουν οριστικά αυτό το ασθενές για αυτούς σημείο και να θωρακιστούν έμμεσα απέναντι συνολικά στα λαϊκά στρώματα ανέλαβαν διάφορες πρωτοβουλίες. Στην αιχμή των πρωτοβουλιών αυτών εντάσσεται η αξιολόγηση, μέσω της οποία θέλουν να αλλάξουν το σχολείο και κατ’ επέκταση την κοινωνία. Ονειρεύονται ένα σχολείο κυνηγό θετικών επιδόσεων και ανταγωνισμού το οποίο θα προετοιμάζει όχι τους αυριανούς πολίτες της κοινωνίας αλλά τους μονομάχους της αρένας οι οποίοι θα κονταροχτυπιούνται για ένα κομμάτι ψωμί. Παράλληλα, χρησιμοποιώντας τους εκπαιδευτικούς ως πειραματόζωα προσπαθούν να άρουν σταδιακά τη μονιμότητα στο Δημόσιο. Το συμπέρασμα αυτό βγαίνει αβίαστα, αν σκεφτούμε ότι αρνούνται πεισματικά να μονιμοποιήσουν τους νεοδιόριστους, συνδέοντας την διαδικασία αυτή με την αξιολόγηση. Φαντάζει δυστοπικό αλλά όχι και τόσο μακρινό αν σε λίγα χρόνια η σύμβαση του κάθε εκπαιδευτικού θα ανανεώνεται με βάση τα αποτελέσματα της αξιολόγησης.
Όσο και αν μας παρουσιάζουν το θέμα σαν κάτι τυπικό, αποτελεί στρατηγική επιλογή των κυβερνήσεων, η οποία απαιτεί την συλλογική και αποφασιστική απάντηση του εκπαιδευτικού κινήματος αλλά και ολόκληρης της κοινωνίας. Η εφαρμογή της αξιολόγησης θα αποτελέσει την ταφόπλακα του εκπαιδευτικού συστήματος όπως το ξέραμε και τη γέννηση ενός σχολείου με managers, χορηγούς και αποκλεισμούς.